Pitajte doktora >>
Distorsio ATC (articulatio talocruralis)
Anatomija skočnog zgloba
Gornji skočni zglob (articulatio talocruralis) je spoj između donjih okrajaka kostiju potkolenice (tibia et fibula) i tela skočne kosti (talus). Fibroznu opnu zglobne čahure pojačavaju unutrašnja pobočna veza, označena kao deltasta veza (lig. deltoideum) i spoljašnje pobočne veze. Gornjim skočnim zglobom izvode se pokreti pregibanja (flexio), pri kome se gornja strana stopala kreće ka potkolenici, i opružanja (extensio), pri kome se gornja strana stopala kreće u suprotnom smeru, odnosno udaljava se od prednje strane potkolenice.
Ligamenti skočnog zgloba:
Unutrašnja veza talokruralnog zgloba (lig. deltoideum) sastoji se od 4 dela:
- pars tibionavicularis
- pars tibiocalcanearis
- pars tibiotalaris anterior
- pars tibiotalaris posterior
Spoljašnju vezu talokruralnog zgloba čine:
- lig. calcaneofibulare
- lig. talofibulare anterius
- lig. talofibulare posterius
Mehanizam nastanka povrede:
Inverzione povrede čine oko 70-85% svih povreda skočnog zgloba. Do povrede dolazi kada je stopalo u plantarnoj fleksiji (položaj sličan onom koji zauzima stopalo prilikom pritiska papučice za gas u automobilu) i supinaciji (stopalo blago rotirano upolje). Mehanizam povrede često uključuje i doskok ili stajanje na stopalo drugog igrača. Ovakav način povrede dovodi do istezanja spoljašnje veze skočnog zgloba, u smislu delimičnog ili potpunog prekida ligamentarnih struktura, i to sledećim redom (od najslabijih ka jačim): prednji talofibularni ligament, kalkaneofibularni ligament i zadnji talofibularni ligament. Do povrede unutrašnje veze skočnog zgloba (lig. deltoideum) dolazi prilikom forsirane everzije zgloba. Izolovane povrede ove veze su veoma retke pa uvek treba imati u vidu moguće prelome fibule (spoljašnja kost potkolenice).
Dijagnoza povrede/procena ozbiljnosti i stepena uganuća
Veličina otoka i hematoma najčešće korelira sa stepenom povrede. Palpacijom bolnih mesta možemo da identifikujemo koji od ligamenata je povređen. Pažljivim pregledom treba isključiti mogućnost preloma baze pete metatarzalne kosti, proksimalne fibule i medijalnog i lateralnog maleolusa. Uganuće III stepena udruženo je sa 80% incidencijom oštećenja nervnih struktura potkolenice (n. peroneus communis koji može biti oštećen pri frakturi proksimalnog dela 
fibule i n. tibialis posterior). Stabilnost skočnog zgloba ispituje se mehaničkim stres testovima: TEST PREDNJE FIOKE I TALAR TILT TEST (neophodno je raditi poređenje sa nepovređenom stranom!!!).
- TEST PREDNJE FIOKE: utvrđivanje integriteta prednjeg talofibularnog ligamenta
- TALAR TILT TEST: ispitivanje integriteta kalkaneofibularnog ligamenta, kao i prednjeg talofibularnog ligamenta
Podela uganuća skočnog zgloba prema ozbiljnosti povrede:
| STEPEN | OTOK | OSETLJIVOST | FUNKCIJA | STABILNOST |
| I – blago istegnuće | minimalni | minimalna | normalna/skoro normalna | Normalna |
| II – parcijalni prekid | umeren | umerena | teškoća hodanja na prstima | + test prednje fioke -talar tilt test |
| III – kompletni prekid | značajan | značajna | značajan gubitak | + test prednje fioke + talar tilt test |
Kada je potreban rendgenski snimak za postavljanje dijagnoze?
Rendgenski snimak često nije neophodan kod sportiste sa uganućem skočnog zgloba. Prema Otava pravilima za snimanje skočnog zgloba (Otawaa Ankle Rules) rendgen je neophodan kod onih:
- koji imaju osetljivost duž zadnje ivice ili na distalnom kraju medijalnog ili lateralnog maleolusa
- koji ne mogu da nose sopstvenu težinu četiri koraka
- imaju bol u bazi 5. metatarzalne kosti
Lečenje povrede i povratak na teren
U akutnoj fazi povrede najbitnije je primeniti RICE metodu: I faza oporavka (Rest=mirovanje, Ice=led, Compression=kompresija i Elevation=elevacija). Preporučuje se umereno mirovanje sa elevacijom noge, primena leda tokom 5-7 minuta, 3-5 puta u toku dana (naročito u prva 24h). Ukoliko je moguće, poželjno je primenti i tzv. Vakusak terapiju koja omogućava sprečavanje nastanka većeg otoka koji produžava period oporavka.
U II fazi rehabilitacije cilj je vraćanje normalnog obima pokreta i jačanje stabilizatora skočnog zgloba (fizikalna terapija). Sportista može započeti limitirane (do granice bola) vežbe plantarne fleksije i dorzalne ekstenzije (stopala se pomera gore, tj. dole). U III fazi oporavka (kada su pokreti bliski fiziološkim, a bol i otok savladani) počinje se sa vežbama propriocepcije, kondicionim treningom i treningom izdržljivosti. Proprioceptivni trening sastoji se u korišćenju raznih vrsta ravnotežnih sprava (tzv. balansera). Dokazano je da ova vrsta treninga smanjuje učestalost uganuća skočnog zgloba, naročito kod sportista sa sklonošću ka ponavljanim povredama ovog zgloba. Pri povratku na teren savetuje se funkcionalno bandažiranje zgloba u periodu od nekoliko nedelja do nekoliko meseci (u zavisnosti od stepena distorzije). Za povrede I stepena potreban oporavak je od 0-5 dana, za povrede II stepena od 7-14 dana, a za povrede III stepena od 21-35 dana.
Reference:
Milinković Z i sar. SPORTSKA MEDIC INA u pitanjima i odgovorima. 2010
Micheli L. et all. Priručnik za klupske lekare. FIMS.2001